Brosjyrar for barn og ungdom
Her finn du brosjyrar om hjerneristing som er laga for barn. Dei er føreløpig kun på dansk, men forhåpentlegvis greie å forstå.
Det er vanleg å vere trøytt og ha eit større søvnbehov, men det kan også vere vanskeleg å finne ro og få samanhengande søvn. Kvil deg når du kjenner behov for det, men du kan vere oppe, og du kan gå små lufteturar om du orkar det. Avgrens gjerne skjermtida dei første døgna.
Unngå alkohol.
Bruk gjerne reseptfrie smertestillande medikament om du har sterk hovudverk. Paracetamol blir anbefalt dei to første dagane, deretter kan du gjerne også prøve ibuprofen, og bruke det du synest hjelpar best.
Ta opp att aktivitetar
Ta opp att gradvis dei vanlege aktivitetane dine, også dersom du framleis har symptom. Det er ikkje farleg å kjenne på noko auka symptom under eller etter aktivitet, men prøv å unngå langvarig symptomforverring. Ein tommelfingerregel kan vere at auken i symptom ikkje bør vare til neste dag.
Start med dei vanlege gjeremåla dine heime og daglege, lette gåturar. Deretter kan du gradvis ta opp att arbeid/studiar og trening.
Nokon vil trenge sjukmelding ein periode. Det kan vere lurt å snakke med arbeidsgivaren/studierettleiaren din om kor mykje du kan arbeide/studere, og kva oppgåver som er overkommelege. Det kan vere stressande å vere i denne situasjonen, med tap av kontroll, usikkerheit og kjensle av å ikkje kjenne seg sjølv igjen. Derfor er det vanleg å bli meir trist, engsteleg og irritert. Fortel vennene dine, kollegaer og familie korleis du har det, så dei kan støtte deg.
Balanse mellom aktivitet og kvile
Symptom etter hjerneristing kan stundom vare lenger enn det du forventar, og intensiteten av symptoma kan variere frå dag til dag. Det kan vere vanskeleg å finne eit passande nivå på aktivitetar og stimuli. Det er viktig å venne hjernen til å handtere aktivitet og stimuli igjen, men på ein skånsam måte. Opplever du for eksempel lyd- eller lysskyheit, skal du ikkje skjerme deg heilt, men gradvis utsette deg for meir lydar og lys i kvardagen.
Nokon kan hamne inn i ein vond sirkel med for mykje kvile over tid. Med ny kunnskap veit vi at det er viktig at du ikkje er heilt inaktiv. På den andre sida er det heller ikkje formålstenleg å ha eit altfor høgt aktivitetsnivå, du må ta omsyn til dei behova kroppen har nå.
Eksempelvis kan nokon ha eit høgt aktivitetsnivå på gode dagar og presse seg for hardt, slik at dei får dei etterfølgande dagane med auka symptom og lågare funksjonsnivå. Eit slikt berg-og-dal-banemønster kan føre til forverring av symptoma og funksjonen over tid, og kan gjere dagane uføreseielege.
Søvn
Det er lurt å ha gode søvnrutinar og ein jamn døgnrytme.
Kosthald
Drikk nok, et sunt og variert, og ha regelmessige måltid.
Fysisk aktivitet
Start på eit nivå du meistrar utan for mykje symptomauke undervegs og etterpå, og øyk gradvis.
Meistring av symptom, stress og andre belastningar
-
ver klar over korleis du handterer symptoma dine, og at du ikkje bruker for mykje tid på å gruble eller bekymre deg over symptoma.
-
ver klar over korleis belastningar og stress elles i livet påverkar deg. Finn ut av om det er noko du kan gjere noko med, og om det er mogleg å be om hjelp i kvardagen.
-
ver klar over at vanskelege kjensler, ubevisste assosiasjonar og negative forventningar kan gi ein stressreaksjon som forsterkar opplevinga av symptoma. Ei forverring av symptoma betyr derfor slett ikkje alltid at du har gjort for mykje, det kan også vere andre ting som påverkar deg negativt.
1 Pausar
Ver i forkant, legg inn både lange og korte pausar der du gjerne bevegar deg litt eller gjer noko heilt anna.
2 Planlegg
å legge ein plan for veka på førehand kan vere nyttig. Legg inn tid til å ha det litt roleg før og etter krevjande oppgåver.
3 Prioritér
vel ut kva du vil bruke kapasiteten din på. Prioriter viktige aktivitetar, det som gir deg glede og meistring, og som du opplever meiningsfullt.
4 Pytt, pytt – det blir ikkje alltid som du har tenkt
Symptoma er svingande og uføreseielege. Ikkje tenk så mykje på det og prøv igjen.
