Levertransplantasjon ved Ålesund sjukehus

Ventetida varierer frå dagar til månader. Uvisse knytt til ventetida kan vere vanskeleg. Du som ventar på levertransplantasjon, kan oppleve høg symptombyrde som påverkar livskvalitet både fysisk og psykisk. Det er ikkje unormalt å oppleve angst for ikkje å bli transplantert i tide og ha spørsmål om kvifor det tar lang tid.

Blodgruppe og kroppsstørrelsen til pasienten speler inn. Små kvinner ventar vanlegvis lengre enn store menn. Det er lurt å lage ein plan for kva som skal skje når du får beskjed om å komme til Rikshospitalet så snart som mogleg.

Det er oppretta ei sjukepleiefagleg oppfølging i ventetida som skal bidra til at du som pasient opplever auka tryggleik og får høve til å diskutere eventuelle utfordringar med kompetent helsepersonell. Meir informasjon om dette får du når du blir sett på ventelista.

Når du blir kalla inn til transplantasjon får du beskjed om du skal faste eller ikkje. Ta med deg oversikt over kva medisinar du bruker og gjerne medisineskene òg.

Når du kjem til Rikshospitalet, skal du gjennom mange undersøkingar på kort tid. Du vil få informasjon om desse undervegs.

Før operasjonen startar får du narkose. Ein ukomplisert levertransplantasjon tar cirka 4–5 timar. Ved komplikasjonar, eller om du har vore operert tidlegare, tar operasjonen gjerne lengre tid.

Du får eit snitt frå brystspissen og ned i ein boge eller vinkel til høgre side.

Den gamle levra blir tatt ut og den nye blir sydd inn same stad. Den nye levra blir operert inn i buken via eit snitt frå brystbeinspissen ned i ein vinkel til høgre side. Blodårar blir skøyta og gallegangen blir sydd til eigen gallegang eller til tarmen, og galleblæra blir fjerna.

Du som blir levertransplantert får som regel epidural smertelindring (EDA), som også vil verke ei stund etter at du har vakna frå narkosen. Ved epidural smertelindring vil du ha ei lita pumpe hengande på intravenøsstativet ved senga.

Slangen frå pumpa er kopla til eit tynt kateter som går inn i ryggen mellom to ryggvirvlar og pumpa sørger for at du får smertestillande kontinuerleg. I tillegg har du ein knapp som du kan trykke på når du treng ekstra smertestillande, for eksempel før du skal stå opp.

Det kan også vere at du i staden for EDA får PCA (pasientkontrollert smertelindring). Du vil ha ei lita pumpe hengande på intravenøsstativet ved senga. Slangen frå pumpa er kopla til eit venekateter i ei blodåre på armen.

Du har ein knapp som du kan trykke på når du har vondt. Da vil pumpa gi deg ein dose smertestillande som verkar i løpet av eit par minutt. I tillegg får du smertestillande tablettar. Rett etter operasjonen trykker sjukepleiaren for deg. Når du er ordentleg vaken, trykker du sjølv.

Over nokre dagar går du over til smertestillande tablettar.

Alle som blir levertransplanterte, ligg på intensivavdeling etter operasjonen. Kor lenge du blir liggande der varierer frå ein dag til veker. Deretter blir du flytta til sengeposten. Nokre pasientar vil trenge pustehjelp med respirator nokre timar eller dagar etter operasjonen. Du har ein del utstyr etter operasjonen, dette blir fjerna  dei første dagane eller veka.

Etter transplantasjonen gjer vi fleire undersøkingar for å sjå at den nye levra har det bra.  Dei neste vekene følger vi leverfunksjonen nøye og for justering av medisinar, dette blir gjort ved hjelp av blodprøver.

Om det ikkje er nokon komplikasjonar ved levertransplantasjonen, vil du vere innlagd på Transplantasjonskirurgisk sengepost og Nyre‐ og gastromedisinsk avdeling i 3‐4 veker. Deretter reiser du heim, eventuelt via lokalsjukehuset.

Ved komplikasjonar eller dårleg allmenntilstand blir tida på sjukehuset lengre.

For å forhindre avstøtning av det nye organet må du bruke fleire immundempande medikament resten av livet. Det blir ditt ansvar å ta rett dose til rett tid. Du vil få undervisning om dei nye medisinane og om livet etter transplantasjonen.

Ved levertransplantasjon er det cirka 25–30 prosent som får avstøtning. Flest avstøtninger oppstår dei første vekene etter transplantasjonen. Seinare minkar risikoen for avstøtning, og etter tre månader skjer det relativt sjeldan. Heldigvis kan dei fleste avstøtninger behandlast med medisinar.

Dei immundempande medisinane vil gjere at immunforsvaret blir lågare, og dermed gi auka risiko for infeksjonar med virus og bakteriar. Dette gjeld spesielt dei første månadene når dosane med immundempande medisinar er høgast. Infeksjonar kan behandlast med antibiotika (mot bakteriar) eller medisinar som drep virus.

Etter ein operasjon kan det oppstå komplikasjonar. Bløding, trombose og gallelekkasje er blant dei vanlegaste komplikasjonane. Av og til kan ein ny operasjon vere aktuelt.

Vi tar hyppige blodprøver og andre undersøkingar for å oppdage dette tidleg.

Dei som i utgangspunktet er i god form vil oppleve at allmenntilstanden vil vere sett ned og at det vil ta tid før du er på beina igjen. Fysisk aktivitet både før og etter transplantasjonen er viktig for å førebygge komplikasjonar. Heilingsstida på såret er vanlegvis mellom 8–12 veker.

Du må gå til vanlege kontrollar hos fastlegen.

Du blir kalla inn til kontrollar på Rikshospitalet 3 og 6 månader etter transplantasjonen. Etter dette vil du måtte komme til kontroll etter 1, 2, 3, 5, 7 og 10 år – deretter kvart femte år.

Nasjonal behandlingsteneste for organtransplantasjon: Vegen vidare for deg med nytt organ.